پزشکی که بعد از دریافت پایان دوره پزشک عمومی و دوره تخصص در یک رشته خاص پزشکی تحصیلات خود را ادامه و به پایان می رساند دکتر فوق تخصص گفته میشود. دوره فوق تخصص ها شامل آموزش ها ی پیشرفته در آن رشته خاص بصورت تئوری و عملی و تجربی در بیمارستان ها و مراکز علمی و تحقیقاتی می باشد. افرادی که این دوره ها را با موفقیت می گذراند به مهارت و دانش بالایی دسترسی پیدا می کنند. یکی از محبوب ترین رشته های تحصلی در کشور ما و هم چنین بسیاری از کشور های دنیا رشته های مختلف پزشکی است و بر این اساس مراحل تحصیلی در این زمینه بسیار سخت و پیچیده است. این رشته در سه مقطع عمومی، تخصصی و فوق تخصصی می تواند ادامه تخصیل داد که هر کدام از این مقاطع تحصیلی ویژگی ها و قوانین خاص خود را را دارد. زمانی که پزشکان دوره عمومی خود را گذراندند و طرح ۲ ساله خود را به پایان رساندن در یکی از رشته های مورد علاقه خود می توانند تخصص بگیرند که این دوره معمولا ۳ سال است و بسته به نوع رشته و تحصص ممکن است این زمان تغییر کند. در این مصطع رشته های پزشکی بسیار متنوع می باشد که قبولی در یکی از این رشته ها بستگی به علاقه فرد و شرایط موجود در آن رشته دارد. بعد از انتخاب رشته مورد نظر و شرکت در آزمون و گرفتن رتبه مورد نیاز در آن رشته می توانند در آن رشته مورد نظر تحصیلات خود را ادامه دهند و این نکته را مدنظر داشته باشید که قبولی در رشته های تخصصی کار آسانی نیست و اغلب افراد چندین بار در این مقطع آزمون می دهند تا به هدف خود برسند و اما مقطع فوق تخصصی در رشته های پزشکی که بالاترین مقطع تحصیلی دانشگاهی در رشته های پزشکی است. هدف از تحصیل در این مقطع داشتن پزشکانی آموزش دیده و حرفه ایی تر در رشته های خاص پزشکی که کاملا توجه و تمرکز خود را به آن حوزه تحصیلی داده اند و در یک زمینه مشخص تخصص بالایی را دریافت کرده اند و به بالاترین درجه علمی و آموزشی در رشته پزشکی رسیده اند. شرایط مهم برای شرکت در این دوره عبارت است از: ۱.قبولی در آزمون پذیرش دستیار. ۲.تایید صلاحیت عمومی طبق ضوابط شورای انقلاب فرهنگی اعضاء هیات علمی رسمی. ۳.داشتن پایان نامه تخصصی در رشته پیش نیاز. ۴.داشتن پایان خدمت و یا معافیت برای آقایان. ۵.نداشتن نقص عضو. ۶.عدم اشتغال به تحصیل در رشته های دیگر در مقطع فوق تخصص. در این مقطع تحصیلی گرایش ها ریزتر شده و تمرکز پزشک فقط روی یک زمینه رشته خاص می باشد مثال اگر تخصص خود را در رشته داخلی گرفته باشد فوق تخصص را باید روی یکی از قسمت های داخلی مثل ریه یا گوارش و غیره ادامه دهد.
بعد از گذراندن دوره تخصصی بر اساس سوابق تحصیلی هر فرد در یکی از رشته های مورد نظر و بر اساس نظر استاد از چند ماه الی ۲ سال دوره فلوشیپ را می گذرانند. برای هر حوزه تخصصی در چند زمینه اصلی دوره فلوشیپ در نظر گرفته شده است که پس از گذراندن آن دوره گواهی فلوشیپ را دریافت می کنند. مثال فردی که در حوزه بیهوشی تحصیل کرده است دارای ۵ فلوشیپ بیهوشی کودکان، قلب، عصبی، درد و پیوند اعضاء شکمی است.
فوق تخصص های بسته به کشور و دانشگاه ها متفاوت می باشد اما در این مقاله به رایج ترین آنها میپردازیم:
فوق تخصص بیماری‌های قلب و عروق: تمرکز بر درمان و تشخیص بیماری‌های قلب.
فوق تخصص گوارش و کبد: تخصص در بیماری‌های دستگاه گوارش و کبد.
فوق تخصص بیماری‌های ریه: تمرکز بر بیماری‌های تنفسی و ریه.
فوق تخصص نفرولوژی: مطالعه و درمان بیماری‌های کلیه.
فوق تخصص انکولوژی (سرطان‌شناسی): تخصص در تشخیص و درمان انواع سرطان.
فوق تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم: تمرکز بر بیماری‌های مرتبط با غدد و اختلالات متابولیک.
فوق تخصص روماتولوژی: مطالعه و درمان بیماری‌های مرتبط با مفاصل و بافت‌های نرم.
فوق تخصص خون‌شناسی و انکولوژی خون: تمرکز بر بیماری‌های خون و سرطان‌های خونی.
فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی: مطالعه و درمان اختلالات ایمنی و آلرژی‌ها.
فوق تخصص عفونی: تخصص در بیماری‌های عفونی و میکروب‌شناسی.
فوق تخصص نورولوژی (مغز و اعصاب): مطالعه و درمان بیماری‌های مرتبط با مغز و اعصاب.
فوق تخصص ارتوپدی: تخصص پیشرفته در جراحی استخوان‌ها و مفاصل.
فوق تخصص چشم‌پزشکی: تمرکز بر بیماری‌ها و جراحی‌های چشم.
فوق تخصص گوش، حلق و بینی: تخصص در بیماری‌ها و جراحی‌های مرتبط با گوش، حلق و بینی.
فوق تخصص جراحی قلب و عروق: تخصص در جراحی‌های قلب و عروق.
فوق تخصص جراحی پلاستیک و ترمیم: تمرکز بر جراحی‌های ترمیمی و زیبایی.
فوق تخصص جراحی مغز و اعصاب: تخصص در جراحی‌های مرتبط با مغز و سیستم عصبی.
فوق تخصص جراحی اطفال: تمرکز بر جراحی‌های خاص برای کودکان.
فوق تخصص زنان و زایمان: تخصص پیشرفته در زمینه بیماری‌ها و جراحی‌های مرتبط با زنان و زایمان.
فوق تخصص اورولوژی (مجاری ادراری): تمرکز بر بیماری‌ها و جراحی‌های دستگاه ادراری و تناسلی.
فوق تخصص اندوکرینولوژی تولیدمثل: تخصص در اختلالات تولیدمثل و هورمون‌های جنسی.
فوق تخصص جراحی عروق: تمرکز بر جراحی‌های مرتبط با سیستم عروقی.
فوق تخصص جراحی سرطان: تخصص در جراحی‌های مرتبط با برداشتن تومورها و درمان سرطان.
فوق تخصص پاتولوژی: تخصص در تشخیص بیماری‌ها از طریق آزمایش بافت‌ها و سلول‌ها.
فوق تخصص رادیولوژی: تخصص در تفسیر تصاویر پزشکی مانند اشعه ایکس، MRI و CT scan.
این فوق تخصص های جزو رایج ترین فوق تخصص ها می باشد و براساس پیشرفت علم و بستگی به کشور و داشنگاه احتمال تغییر وجود دارد و یا برخی از فوق تخصص ها در یک کشور رایج باشد امادر کشور دیگر رایج نباشد.
این تخصص به تشخیص و درمان بیماری های پیچیده قلبی و عروقی می پردازد. پزشکان در این رشته به تشخیص و درمان بیماری های قلبی با استفاده از تست ورزش و روش های تشخیصی مختلف و درمان های این بیماری ها بصورت تهاجمی و یا غیر تهاجمی می پردازد بیماری هایی چون اختلال های ریتم قلب، مشکلات دریچه قلب و غیره. این رشته پزشکی نیاز به تعهد بلا و تلاش زیاد دارد.
این متخصص بسیاری از بیماری های گوش و حلق و بینی را تشخیص و درمان می کند. اختلالات گوش، بیماری های بینی، اختلالات گلو و بیماری های سر و گردن در حیطه درمان متخصص گوش و حلق و بینی می باشد. اگر در این مناطق از بدن دچار عفونت، درد، وزوز، سرگیجه، کم شنوایی، آلرژی، عفونت های سینوسی، خونریزی بینی، پولیپ بینی، از دست دادن بویایی، گرفتگی صدا، گردن درد، خروپف کردن، لارنژیت
این متخصص در زمینه بیماری های تنفسی که شامل ریه، مجاری هوایی، عضلات تنفسی به تشخیص و درمان می پردازد. متخصصان ریه طیف وسیعس از بیماری های را درمان میکنند مانند بیماری ها و اختلالات تنفسی، آسم، برونشیت تا سرطان ریه و COPD . تنها متخصص ریه واجد شرایط درمان در برخی زمینه هاست و می تواند و یا بخشی از یک تیم مراقبتی برای درمان بیماری های تنفسی باشد.
این متخصص در زمینه خواب بخصوص در تشخیص مدیریت اختلال خواب آموزش های تخصصی و لازم را دیده است. این متخصصین اطلاعات و تجربه لازم را برای درک مشکلات خواب و نقش خواب مناسب در سلامت عمومی افراد را دارند. این متخصص می تواند مراقبت های پزشکی در هرسن با انواع مشکلات خواب را درمان کند. برخی از اختلالات خواب شامل بیخوابی، پاراسومنیا، آپنه خواب و خروپف، اختلالات حرکت خواب
پزشکان عمومی بعد از سپری کردن دوره عمومی و طرح ۲ ساله پزشکی می تواند در یکی از رشته های تخصصی که علاقمند هستند آزمون بدهند و بعد از قبولی، دوره تخصص خود را شروع می کند که معمولا ۳ سال می باشد و بستگی به نوع تخصص تغییر می کند بطور مثال دوره تخصص رادیولوژی ۴ سال ومغز و اعصاب ۵ سال می باشد. در این مقطع تنوع زیادی در رشته های پزشک متخصص وجود دارد که برای انتخاب یکی از این رشته ها علاقه فرد و رتبه ایی که دریافت می کنند حائز اهمیت است و باید گفت قبولی در رشته های تخصصی کار آسانی نیست.
بعد از گذراندن مقطع تخصصی، متخصص می تواند در دوره فوق تخصص زیر مجموعه های رشته تخصصی خود ادامه تحصیل دهد که این مقطع بالاترین و برترین مقطع تحصیلی در رشته های پزشکی می باشد. چرا فوق تخصص؟ چون در این مقطعه خیلی جزعی تر و قوی تر به آن رشته می پردازند مثال متخصص داخلی درمان تمام بخش های داخلی بدن را می آموزد اما در مقطع فوق تخصصی به یکی از اجزای داخلی بدن می پردازد مثال متخصص داخلی می توان فوق تخصص یکی از رشته های ریه، گوارش، کلیه و....را دریافت کند.
علایم و نشانه های سرطان ریه کدامند؟